Aφιέρωμα για τα 20 χρόνια του ΣΥ.Π.ΠΕ.Ρ.

ΜΙΚΡΗ  ΑΝΑΔΡΟΜΗ ΓΙΑ ΤΑ 20 ΧΡΟΝΙΑ ΤΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ Ν. ΡΟΔΟΥ

Ο Σύλλογος Προστασίας Περιβάλλοντος της Ρόδου συμπληρώνει εφέτος 20 χρόνια παρουσίας και ενεργής δράσης στα οικολογικά και περιβαλλοντικά θέματα που απησχόλησαν στο παρελθόν αλλά που απασχολούν και σήμερα στο νησί μας.

Ιστορικό ίδρυσης

Ο Σύλλογος μα ιδρύθηκε τον Σεπτέμβριο του 1989 από μία  ομάδα συμπολιτών μας με ευαισθησίες για το περιβάλλον και όρεξη για προσφορά στον τόπο μας. Η κύρια αφορμή ήταν η αναδάσωση μετά την τεράστια οικολογική καταστροφή που υπέστη ο δασικός  πλούτος  του νησιού μας από την  μεγάλη πυρκαγιά του Αυγούστου 1987.

Αλλά βεβαίως υπήρχαν και άλλα περιβαλλοντικά προβλήματα στη Ρόδο όπως οι χωματερές, οι ρίψεις των μπάζων σε ρέματα και πλαγιές λόφων, η θαλάσσια μόλυνση από τα απόβλητα των παράκτιων τουριστικών επιχειρήσεων, οι καταπατήσεις δημοσίων εκτάσεων, οι αυθαίρετες κατασκευές στις παραλίες του νησιού, η αποψίλωση των δασών και οι καταλήψεις σε ακτές και ζώνες αιγιαλού.      Αναμφισβήτητα η ευθύνη του Συλλόγου να αναδείξει όλα αυτά τα προβλήματα ήταν τεράστια. Οι ενέργειες του υπήρξαν δυναμικές προς κάθε κατεύθυνση και η ανάδειξη των προβλημάτων καθημερινή. Η συμβολή του Συλλόγου στην προστασία του περιβάλλοντος στην Ρόδο ήταν θετική. Το έργο του υποστηρίχθηκε και αναγνωρίσθηκε από μία μεγάλη μερίδα της κοινωνίας μας σε όλα αυτά τα χρόνια.

Αυτό έγινε κατορθωτό χάρη  στη συνεργασία μας με Δημόσιους Φορείς και   Υπηρεσίες, με την τοπική Αυτοδιοίκηση, χωρίς να απουσιάζουν καταγγελίες και συγκρούσεις μας όποτε αυτό χρειάστηκε.  Ο Σύλλογος είχε την υποστήριξη των συμπολιτών μας και των μέσων μαζικής επικοινωνίας έντυπου και τηλεοπτικού. ‘Oλους αυτούς τους συντελεστές θέλουμε σήμερα με την ευκαιρία του αφιερώματος αυτού να τους ευχαριστήσουμε  για την υποστήριξή και ενίσχυσή τους. Για την ιστορία θα αναφερθούμε σε λίγα κύρια θέματα που απασχόλησαν τον Σύλλογο από την ίδρυση του μέχρι και σήμερα  ανεξάρτητα από το τελικό αποτελέσμα που είχαν αυτά.

1. Δασικές Πυρκαγιές 

Η μεγάλη πυρκαγιά του 1992 έκαψε σχεδόν το 1/3 του δασικού πλούτου του νησιού μας. Τα μέλη του Συλλόγου μας με αυταπάρνηση συμμετείχαν στην κατάσβεση.Επίσης με προτροπή μας στήθηκε μνημείο στον χώρο που έχασε την ζωή του ο εγκλωβισμένος από τις φλόγες κ.Κουφός   Γραμματέας  της Κοινότητας Λαέρμων.

2. Αεροψεκασμοί

Το 1993 ο Σύλλογος μας μαζί με  μελισσοκόμους  του νησιού προσέφυγε στο Συμβούλιο Επικρατείας (Τμήμα Ε’  για θέματα περιβάλλοντος) και κατάφερε  να αναστείλει απόφαση της Δ/νσης Γεωργίας Δωδεκανήσου με την οποία θα πραγματοποιούνταν αεροψεκασμοί σε 7 Κοινότητες της Ρόδου. Ετσι τελικά οι ψεκασμοί για τον δάκο στις ελιές έγιναν από το έδαφος. Με τον τρόπο αυτό αποφεύχθηκαν προβλήματα υγείας σε ανθρώπους, σε ζώα καθώς και μόλυνση των υδάτων και των  καλλιεργειών από τα τοξικά δηλητήρια των φυτοφαρμάκων.

3. Απόβλητα των ελαιοτριβείων

Η μόλυνση του περιβάλλοντος από την ρίψη των υγρών αποβλήτων των ελαιοτριβείων την δεκαετία του 1990 ήταν ένα σοβαρό και μεγάλο σε έκταση πρόβλημα. Σχεδόν κανένα ελαιοτριβείο δεν διέθετε χώρο διάθεσης αποβλήτων με συνέπεια αυτά να καταλήγουν σε ποτάμια, ρέματα, στη θάλασσα, αλλά και σε ανοικτούς χώρους μολύνοντας έτσι το φυσικό περιβάλλον. Ο Σύλλογος με συχνές αναφορές του και προσπάθειες αναδείκνυε το πρόβλημα αυτό. Το 2000 μετά από έγγραφες καταγγελίες συγκεκριμένων ελαιοτριβείων το πρόβλημα σήμερα έχει  περιοριστεί. Με την άδεια λειτουργίας ενός ελαιοτριβείου ελέγχεται και ο χώρος εναπόθεσης των αποβλήτων του.

4. Το πρόβλημα της ανάπλασης του κόλπου της Ιξιάς

Από το 1992 οι ξενοδόχοι της περιοχής του όρμου της Ιαλυσού (Ιξιάς) είχαν την πρόθεση να κατασκευάσουν με χρηματοδότηση της ΕΕ ένα τεράστιο τσιμεντένιο κυματοθραύστη ύψους περίπου 2 μέτρων πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας και μήκους 1200μ σε απόσταση 100 μέτρων από την ακτή. Σκοπός τους ήταν όπως ισχυρίζονταν να προστατεύσουν  την ακτή από τα κύματα και να δημιουργήσουν τεχνητή αμμώδη παραλία για την προσέλκυση περισσότερης ξένης πελατείας   ώστε να ανταγωνιστούν τα ξενοδοχεία της ανατολικής πλευράς που είχαν το πλεονέκτημα της ήρεμης και αμμώδους παραλίας. Επίσης προβλεπόταν η δημιουργία τσιμεντένιων μόλων κάθετα προς την ακτή για τον ελλιμενισμό θαλαμηγών και σκαφών – ένα είδος ιδιωτικών μαρίνων. Το κόστος του έργου προϋπολογίστηκε στο τεράστιο ποσό των 10δις.Όμως το πολυδάπανου αυτό έργο είχε σοβαρότατες επιπτώσεις για το περιβάλλον, οι οποίες είχαν εσκεμμένα αποσιωπηθεί:

α)  Ο όρμος της Ιξιάς με τα λειβάδια της ποσειδωνίας στο βυθό του είναι σημαντικός βιότοπος για ψάρια και θαλάσσια φυτά. Αυτό το ζωικό και φυτικό θαλάσσιο οικοσύστημα θα είχε αφανισθεί από τα λύματα  των σκαφών   των τουριστικών επιχειρήσεων και την περιορισμένη ανανέωση του νερού λόγω των μόλων και των άλλων υποθαλάσσιων κατασκευών.

 β)  Οι ίδιες επιπτώσεις θα υπήρχαν εξ αιτίας του ελλιμενισμού και της παραμονής των πολλών σκαφών στον ίδιο χώρο. Η κατασκευή του μεγάλου λιμενοβραχίονα στα ανοικτά και των άλλων λιμενικών έργων απαιτούσε τεράστιες ποσότητες βράχων.  Αυτές θα εξορύσσονταν από το νησί Σεσκλί κοντά στη Σύμη και θα μεταφέρονταν με πλοία στον τόπο του έργου, με ανυπολόγιστες βλάβες στο θαλάσσιο περιβάλλον στην Ιξιά αλλά και στις ακτές της Σύμης.

γ)  Σημαντική θα ήταν η οπτική ρύπανση αφού θα χανόταν η θέα του ορίζοντα από την ακτή και τον παραλιακό δρόμο.

δ) Η παράκτια ζώνη κατά απαίτηση των ξενοδόχων θα εχρησιμοποιείτο μόνο από τα ξενοδοχεία, ενώ αποκλειόταν η δυνατότητα χρήσης της από τους μόνιμους κατοίκους και για θαλάσσια αθλήματα (ιστιοσανίδα, κ.α.). Παράλληλα οι νέες χερσαίες κατασκευές που προβλέπονταν θα αλλοίωναν την εικόνα της παραλία σε μήκος μεγαλύτερο του ενός χιλιομέτρου. Εν κατακλείδι θα εδαπανάτο ένα τεράστιο ποσό για να έχουμε μία οικολογική καταστροφή  του κόλπου αλλά κέρδη για λίγους επιχειρηματίες. Ο Σύλλογος μας μαζί με τον Δήμο Ροδίων και την Εταιρεία Ροδιακών Μελετών προσέφυγε στο Συμβούλιο Επικρατείας και στην ΕυρωπαΙκή Ενωση με αποτέλεσμα να ματαιωθεί το έργο αυτό προς όφελος του Ροδιακού λαού.

5. Οι αμμοθίνες στην παραλία της Απολακκιάς 

Οι αμμοθίνες   αποτελούν μια σειρά αμμωδών υψωμάτων (αμμόλοφοι ) ύψους 4- 8 μ. Εχουν σχηματισθεί από την φύση στη διάρκεια εκατοντάδων ετών και επεκτείνονται σε μήκος 8- 10 χιλιομέτρων. Αποτελούν ένα σπάνιο και εξαιρετικής σημασίας οικοσύστημα γι΄αυτό η περιοχή της ακτής νότια της Απολακκιάς συμπεριλαμβάνεται από το Ευρωπαικό πρόγραμμα «Φύση (Natura) 2000» στις προστατευόμενες περιοχές.

Οι αμμόλοφοι παίζουν ένα ζωτικό ρόλο στο τοπικό οικοσύστημα και αποτελούν χώρο διαβίωσης διαφόρων ζώων π.χ πουλιά, χελώνες, σαύρες, ερπετά, αράχνες, σαλιγκάρια κ.α. Στο έδαφος τους φυτρώνουν σπάνια και χαρακτηριστικά φυτά , θάμνοι και δένδρα της ροδίτικης γής. Αποτελούν σημαντικό και αναντικατάστατο εμπόδιο για τον σχεδόν μόνιμο και ισχυρό ΒΔ ή Δ άνεμο που πνέει στην περιοχή. Ετσι προστατεύονται καλά καλλιεργημένες εκτάσεις από τον άνεμο και το αλάτι που μεταφέρει από την θάλασσα. Με την βίαιη απόσπαση της άμμου από τους αμμόλοφους καταστρέφονται τα ζώα και τα φυτά που ζούν σ΄αυτούς και καταρρέει ολόκληρο το οικοσύστημα τους που βρίσκεται σε φυσική ισορροπία.

Παρά τις επίπονες προσπάθειες του Συλλόγου τις καταγγελίες και τα δημοσιεύματα στον τοπικό τύπο δεν κατορθώσαμε να εμποδίσουμε τους εμπόρους και τα κυκλώματα τους να σταματήσουν την καταστροφή. Μεγάλη ευθύνη φέρουν και οι κάτοικοι και οι εκάστοτε Κοινοτάρχες της περιοχής. Η άμμος σαν οικοδομικό υλικό δίνει μεγάλα κέρδη.Ακόμη και τώρα κάνουμε έκκληση σε όλους τους κατοίκους και Δημότες της Νότιας Ρόδου να προστατεύσουν το σπάνιο αυτό δημιούργημα της φύσης.

6. Εκποίηση της νησίδας « Πρασονήσι » της Ν. Ρόδου

Το Ιανουάριο του 2002 έγινε γνωστό ότι η Κτηματική Εταιρία του Δημοσίου επρόκειτο να εκποιήση τη νησίδα Πρασονήσι που βρίσκεται στο νοτιότερο άκρο της Ρόδου.Η νησίδα αυτή συνδέεται με στενό αμμώδη ισθμό με το υπόλοιπο νησί και αποτελεί ένα τοπίο με αξιόλογη φυσική ομορφιά, που έχει παραμείνει μέχρι σήμερα αδόμητη.Ήταν προφανές ότι εφόσον είχε εκποιηθεί  θα εχρησιμοποιήτο για τουριστική εκμετάλλευση. Άμεση υπήρξε η αντίδραση του δημάρχου Ροδίων, των Νομαρχιακών   Επιτροπών όλων των Κομμάτων, της Νομαρχιακής και Τοπικής Αυτοδιοίκησης επιστημονικών φορέων και οικολογικών οργανώσεων.

Ο Σύλλογος μας αντέδρασε με επιστολή του προς το ΥΠΕΧΩΔΕ, την ΚΕΔ, το Υπουργείο Οικονομικών, στο Πανελλήνιο Δίκτυο Οικολογικών Οργανώσεων Ελλάδος.Η υπόθεση οδηγήθηκε στο Δικαστήριο όπου παρέστη και ο Σύλλογος μας. Η απόφαση ήταν θετική υπέρ του Ροδιακού λαού, να μη ιδιωτικοποιηθεί και να παραμείνει αδόμητος αυτός ο σημαντικός φυσικός οικότοπος της Ρόδου.

7. 7. Το Ενεργειακό Πρόβλημa. Το νέο Εργοστάσιο της ΔΕΗ

Tο θέμα της χωροθέτησης δεύτερου AHΣ στο νησί είχει τεθεί από τη ΔEH από το 1996. Παρά τις τεκμηριωμένες προτάσεις του TEE Tμ. Δωδεκανήσου, με ενέργειες του τότε Nομάρχη, επελέγει αυθαίρετα χώρος στην Νότια Ρόδο σε περιοχή του προγράμματος “Φύση 2000”. O Σύλλογος Προστασίας Περιβάλλοντος αντέδρασε μαζί με  μεμονωμένους πολίτες και τελικά η ανέγερση στο χώρο εκείνο ματαιώθηκε. H αδιαφανής προσπάθεια της ΔEH και του YΠEXΩΔE να τοποθετηθεί ο AHΣ στη νότια Pόδο ξεσήκωσε τους κατοίκους του κοντινού  οικισμού, ενώ στην υπόθεση ενεπλάκει και το Yπ. Eθν. Aμυνας.
H πρόταση του Συλλόγου ήταν να συγκροτηθεί πολυεπιστημονική επιτροπή από υπαλλήλους των τοπικών υπηρεσιών και συμμετοχή εκπροσώπων της T.A., του TEE και της ΔEH. Eργο της  θα ήταν  η αξιολόγηση διαφόρων πιθανών περιοχών ανέγερσης του AHΣ και η παρουσίασή τους στο κοινό του νησιού.

O Σύλλογος ζήτησε επίσης τη σύνταξη από τη ΔEH προγράμματος ανάπτυξης των ανανεώσιμων πηγών Ενέργειας (AΠE), για τα επόμενα χρόνια, καθώς και εφαρμογή ρεαλιστικών μέτρων εξοικονόμησης ενέργειας αρχίζοντας από τα κτίρια των δημοσίων υπηρεσιών και τα ξενοδοχεία. Αργότερα από δημοσιεύματα του τύπου μάθαμε   ότι έχει επιλεγεί σημείο στο N.A. άκρο του νησιού όπου, υποτίθεται, δημιουργούνται τα λιγότερα προβλήματα. Παρόλα αυτά το έργο για το νέο  εργοστασίου του  ΑΗΣ δεν έχει ξεκινήσει ακόμη.

8. Καταπατήσεις δασικών εκτάσεων  

Μετά από έρευνα δύο και πλέον μηνών το 2004  ο Σύλλογος προστασίας περιβάλλοντος  διεπίστωσε ότι στην ευρύτερη περιοχή της Αγίας Βαρβάρας στο Τσαίρι καταπατητές αποψίλωναν  δασώδη έκταση δημιουργώντας μεγάλα αγροτεμάχια τα οποία φύτευαν προσωρινά με ελιές ώστε να θεωρηθούν ότι τα κατέχουν πάνω από 10 χρόνια και να ζητήσουν να τα εξαγοράσουν. Η έκταση αυτή  ανήκε στο Υπουργείο Ανάπτυξης.  Ενώ εκεί υπήρχε ένα μεγάλο κομμάτι δάσους, οι υπεύθυνες Υπηρεσίες του Κράτους φρόντισαν να  την αποχαρακτηρίσουν ως δασική κσι έτσι να επιτρέψουν στους καταπατητές να την αποψιλώσουν από υπόλοιπα  πεύκα  προς ίδιον όφελος.

Μετά από καταγγελία μας στην Δασική Υπηρεσία  η εν λόγω Υπηρεσία μας πληροφόρησε ότι η μερίδα ΚΜ 151-30 γαιών Αγ.Βαρβάρας είναι χορτολιβαδική και το δασικό τμήμα που περιέχει δεν προστατεύεται από τους δασικούς νόμους !!! Οι καταπατητές ήσαν καλά πληροφορημένοι  ότι σύντομα επρόκειτο να τους παραχωρηθούν οι καταπατηθείσες εκτάσεις βάσει του σχετικού Νόμου εάν θα τις κατείχαν πάνω από 10 χρόνια και τις καλλιεργούσαν συστηματικά  έχοντας την ιδιότητα του ακτήμονα. Μένει ερωτηματικό ποιοι τελικά επωφελήθηκαν των εξαγορών και ποια η ιδιότητα τους.

Δυστυχώς παρά τις προσπάθειες μας να χαρακτηρισθεί η έκταση δασική και να αναδασωθεί το υπόλοιπο μέρος της, αυτή ξεπουλήθηκε από το ίδιο το Κράτος επιβραβεύοντας τους καταπατητές  για   «την καταστροφή του δάσους». 

Άλλες δραστηριότητες

• Το 2001 ο Σύλλογος μας οργάνωσε στη Ρόδο με μεγάλη επιτυχία το 13^ο Συνέδριο του Πανελληνίου Δικτύου των Οικολογικών Οργανώσεων της Ελλάδος.  ( ΠΑΝΔΟΙΚΟ) με θέμα « ΔΑΣΗ – ΧΩΡΟΤΑΞΙΑ – ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ».
• Το 1995 ανέθεσε στον ΄Αγγλο βοτανολόγο και φυσιοδίφη κ. Lance Chilton την έρευνα και μελέτητης χλωρίδας των παραλιών της νότιας Ρόδου από το Χαράκι στο Πρασονήσι και από εκεί μέχρι την περιοχή Φούρνοι της Απολακκιάς.
• Τα μέλη του Συλλόγου μας συχνά συμμετείχανσε αναδασώσεις αυτόνομα ή σε  συνεργασία με την τοπική αυτοδιοίκηση.
• Συμμετείχαμεσε Συνέδρια και Ημερίδες. Εδώ και ένα έτος ο Σύλλογος εκδίδει το διμηνιαίο Δελτίο «ΟΙΚΟ-ΝΕΑ ΤΗΣ ΡΟΔΟΥ» Το Δελτίο διανέμεται δωρεάν και ενημερώνει τα μέλη και όλους τους συμπολίτες μας για τις   δραστηριότητες του Συλλόγου αλλά και για γενικότερα θέματα οικολογίας.